Sommige mensen moeten er helemaal niets van hebben, andere kan het niet pittig genoeg zijn. Er zijn eindeloos veel soorten en evenzoveel manieren om sambal te maken, iedereen heeft zijn eigen methode hiervoor. Sambal heeft zijn oorsprong uit Indonesië maar er zijn ook varianten uit Thailand en Suriname bekend. Ik ben er echt gek op. Ik heb in huis altijd wel een of meerdere soorten sambal of andere pittige sauzen in huis. In de supermarkt vind je de meest voorkomende wel en uiteraard heb je die van de toko’s en velen daarvan zijn erg lekker. En als je geluk hebt, dan hebben ze een zelf of lokaalgemaakte variant. En die zijn het lekkerste! Maar wist je dat zelf maken van Sambal eigenlijk Enorm eenvoudig is?
Als je op internet zoekt, vind je van alles qua recepten verborgen.. de een nog uitgebreider dan de ander. Echter Ga je in oude kookboeken kijken (ik heb er een hele hoop) dan vind je de meer traditionele recepten.

In dit artikel vind je een enorm grote hoeveelheid sambal recepten waarvan een aantal echt heel ver terug gaan. Veel van deze recepten heb ik gekregen via mijn moeder die ook erg gek op sambal was. Zij heeft er toch een hoop wel verzameld over de jaren vroeger. En deze deel ik nu ook met jullie.

Traditionele benamingen

Trassi – Garnalenpasta
Petis – zwarte garnalenpasta (heeft iets weg van appelstroop)
Dikke santen – dikke kokosmelk
Asemwater – ook wel bekend als tamarinde en dit kun je bij de toko kopen
Ketoembar – Korianderzaad
Laos – Vaak de scheuten van de laos plant. dit wordt in toko’s ook wel galangal genoemd
Djeroek poeroet – Limoenblaadjes
Djeroek Nipis – Citroensap
Ebbie – Gedroogde garnalen
Sereh – Citroengras
Katjang pandjang – Lange boontjes (kouseband)
Goela djawa – Bruinesuiker of palmsuiker
Petehboontjes – de minder aantrekkelijke en onterechte naam is stinkboontjes. Je kunt deze bij veelal bij de toko’s halen.

De sambal, die vaak als basis gebruikt wordt voor andere variaties is Sambal Oelek. De gebruikte peper hiervoor is de Spaanse peper, die soms ook Lombok of chilipeper genoemd wordt. Gebruik de pepers in het geheel, verwijder dus niet de zaadjes en zaadlijsten. Vooral hier zit de pit, de hitte in.

Sambal Oelek (de standaard sambal waar andere sambal mee gemaakt wordt)
20 Spaanse rode pepers
2 tl. zout

Bereiding: 
Was en snijd de pepers in kleine stukjes, wrijf deze fijn met zout tot een brij. Je kunt ze ook fijnmalen in een vleesmolen / (keukenmachine). Wanneer u deze sambal in een schoongewassen goed afsluitbaar potje in de koelkast zet, kan dit vrij lang bewaard worden. Nog langer houdbaar is deze in de diepvries!

Sambals met garnalenpasta:

Sambal Trassie
20 rode Spaanse pepers
1 tl zout
1 tl trassie

Bereiding
Verwerk de Spaanse pepers zoals bij de sambal oelek en meng er de trassie doorheen

Sambal Klappa
300gr geraspte kokos
3 Spaanse pepers
1 tl zout
1 tl trassie
1 scheut laos
2 djeroek poeroet schillen. (Schil van limoen)
2 el olie

Bereiding
Braad de kruiden met de fijngestampte pepers en de geraspte kokos

(Sambal klappa kan ook op een andere manier worden bereid, wanneer je dezelfde ingrediënten nodig hebt)
Braad de geraspte kokos lichtbruin, snijd alle ingrediënten fijn en fruit deze behalve de djeroek poeroet. Pas op het laatst roert u de geraspte kokos en de djeroek poeroet door de andere ingrediënten.)

Sambal Petis
10 Spaanse pepers
1/2 tl zout
2 tl petis 

Bereiding
Ook deze sambal wordt bereid als de Sambal oelek maar u mengt de petis er doorheen.

Sambal djeroek-nipis
3 djeroek-nipis
4 Spaanse pepers
1 tl trassie

Bereiding
Was de djeroek goed, snijd deze vervolgens in schijfjes en pers deze uit. Bewaar de schillen. Stamp de pepers met trassie en djeroekschillen fijn en voeg het sap van de djeroek eraan toe.

Sambal boeboek kring
200 gr gedroogde garnalen (ebbie)
1 el sambal oelek
5 tenen knoflook
1 tl kentjoer
2 djeroek poeroet (2 schillen van limoen)
1 tl trassie
zout

Bereiding
Rooster de gedroogde garnalen en stamp of maal deze fijn. ook de kruiden stamp je fijn. Waarna alle ingredienten vermengt worden.

Dit is een droge sambal en kan ook als rub gebruikt worden voor het marineren van vlees. Een rub is een samenstelling van gemalen kruiden waar het vlees ingewreven mee wordt. Dit geeft het vlees meer smaak. Veelal wordt het vlees een dag van te voren ingewreven met de rub zodat deze goed in het vlees kan trekken.

Sambals met groenten

Sambal katjang
50 gr pinda’s (fijngestampt)
3 el olie
3 dl dikke santen
zout
3 el asemwater

kruiden
8 rode Spaanse pepers
3 tenen knoflook
1 cm gember
4 sjalotjes
2 tl trassie
2 tl bruine suiker

Bereiding
Stamp de kruiden fijn met een vijzel of bij gebrek aan een vijzel, snijd de kruiden heel erg snel Fruit de fijngestampte kruiden in de olie U voegt op laag vuur de santen er aan toe, terwijl je het mengsel doorroert. Wanneer de santen volledig is opgenomen, voegt u de pinda’s en het zout toe. U zet het vuur iets hoger en u bakt de massa tot er olie uitvloeit. Vervolgens haal je de pan van het vuur en roer je het asemwater er door.

Sambal asem
1 el sambal oelek
2 tl asem
1 el bruine suiker
2 dl water
1 gesnipperde ui
1 tl zout

Bereiding
Kook de asem met de bruine suiker in water tot een dikke brui. Doe er de sambal oelek en de ui bij en laat dit mengsel nogmaals doorkoken. Zeef het mengsel en kook wat door de zeef heen gekomen is nogmaals.

Sambal Godok
2 el gesneden witte kool
1 el gesneden kouseband
1 el peteboontjes. (dit is veelals te verkrijgen bij de toko maar mogen ook er uitgelaten worden indien het niet te krijgen is)
200 gr gepelde garnalen
1 gesnipperde ui
4 tl knoflook (hier kan gekozen worden voor knoflookpoeder of 3 grote tenen knoflook zeer fijn gesneden)
1 scheut laos
1 tl trassie
4 gepofte kerrienoten (Kerrienoten zijn verkrijgbaar bij de gemiddelde toko)
2 el sambal oelek
1/2 el ketoembar
1/2 blaadje santen
1 djeroek poeroet schil (schil van een limoen)
zout
olie

Bereiding
Kook de groente gaar in water en bak de uien in zonnebloemolie. Maak alle overige kruiden fijn. Voeg alle ingrediënten bij de groente en laat het geheel koken tot het een dikke brij is geworden.

Sambal peteh
1/2 potje petehbonen
1 el sambal oelek
1 ui
4 tenen knoflook
1 scheut laos
1 stengel sereh (citroengras)
200 gr. vers gepelde garnalen
1 el trassiewater
1 el asemwater
1/8 blad santen, Kokosblad
zout
olie

bereiding
Stamp en braad de kruiden behalve de sereh. Meng de sambal, trassie en asem door het mengesel. Wanneer u dit even hebt laten doorkoken, voegt u de petehbonen, de garnalen en de santen toe. Dit mengesl laat u doorkoken tot de olie boven komt.

Sambal badjak
2 grote uien
2 tenen knoflook
10 gemalen kemirienoten
6 Spaanse pepers
1/2 stengel sereh
4  djeroek poeroet
2 daon salam (in het Nederlands ook wel salamblad en dit is te verkrijgen bij de Toko)
1 scheut laos
1 el suiker
2 el asemwater
1 el trassiewater
1 tl zout
santen
olie

Bereiding
De uien, Spaanse pepers en de knoflook worden heel fijn gesneden en samen met de kruiden (uitgezonderd salam en djeroek poeroet) in olie aangebakken. Hierna voeg je het asemwater, het trassiewater en de daon saalm en djeroek poeroet toe. Laat het geheel even sudderen. Tenslotte wordt de santen toegevoegd. Dan laat je het mengsel zo lang sudderen tot de olie eruit komt en de sambal bijna droog is. Af en toe wel even roeren.

Sambal van tomaten
5 rijpe tomaten
1 ui
1 tl nootmuskaat
1/2 el peper
1 el sambal oelek
1/4 kopje azijn
zout
olie

Bereiding
Snijd de tomaten fijn. Braad de gestampte ui met nootmuskaat, peper en sambal. Voeg de azijn en de tomaten toe en laat het geheel opkoken tot een dikke saus.

Sambal Ebbie
200gr. ebbie
1 rode ui
1 el asemwater
olie

kruiden
5 kemiri noten
1 tl trassie
1 stengel goela djawa
2  djeroek poeroet
1 el sambal oelek

bereiding
Braad de ui met de ebbie in olie. Voeg het asemwater en alle overige ingrediënten toe en laat het geheel doorkoken tot het droog begint te worden.

Sambal Trassie met ui
30 spaanse pepers
2 grote uien
2 tl trassie
1 1/2 tl zout
olie

Bereiding:
De fijngesneden pepers worden met de trassie vermengd en in olie aangebakken. Aan dit mengsel worden de fijngesnipperde uien en het zout toegevoegd. Het geheel wordt goed doorbakken.

Sambal oedang kiong
1 ui
5 tenen knoflook
200 gr. gedroogde garnalen
2 djeroek poeroet
2 Spaanse pepers
1 tl trassie
1 scheut laos
1/2 stengel sereh
1 tl zout
1 tl suiker
1 el asemwater
1-2 kopjes santen
olie

Bereiding
Week of wel de garnalen. De uien, knoflook en pepers worden fijngemaakt en met de diverse kruiden behalve de djeroek poeroet, in olie aangebakken. Hierna worden djeroek poeroet en asemwater toegevoegd, waarna het gerecht even moet sudderen. nu worden de garnalen en de santen toegevoegd. en zo lang omgeroerd, totdat de garnalen gaar zijn en de sambal een rode kleur heeft aangenomen.

Sambal djelenta
6 groene Spaanse pepers, fijngesneden
6 rode Spaanse pepers, fijngesneden
1 tl trassie
zout
1/2 dl water
boter
2 el kokosolie

bereiding
De zeer fijngesneden Spaanse pepers worden gebraden in de olie. Vervolgens worden ze fijn gestampt of gemalen met zout en trassie. Dan gaan ze opnieuw in de olie. Voeg wat water toe en laat dit mengsel doorbraden.

Sambal Prei
1 prei
1 rode ui
1 el sambal oelek
4 kemirienoten (noten van de Kerimiboom en deze zijn te verkrijgen bij de Toko)
2 el citroensap

Bereiding
Snijd de prei heel fijn en kneed deze fijn met zout. Stamp kemirienoten en uien fijn en kook ze met santen, sambal en citroensap. Meng alles door elkaar en kook de massa tot deze droog is.

Sambal kool
250 gr. kool
2 uien
6 tenen knoflook
2 el sambal oelek
4 cm sereh
1 scheut laos
1 tl zout
2 kopjes santen
olie

Bereiding
Zowel de uien als de knoflook worden fijngesneden en met de sambal en de kruiden aangebakken. De in kleine reepjes gesneden kool wordt nu toegevoegd en meegebakken tot deze half gaar is. Dan voeg je de santen toe en laat je het geheel met de deksel op de pan gaar stoven. Om het gerecht te verfijnen kun je eventueel enkele verse garnalen en wat citroensap er door mengen

Sambal katjang pandjang
200 gr. katjang pandjang
2 tenen knoflook
2 rode uien
1 el sambal oelek
1 scheut laos
1 tl trassie
santen
zout
olie

Bereiding:
Stamp uien en kruiden fijn in een vijzel of snijd deze heel erg fijn en braad deze. Kook de katjang pandjang bijna gaar, snijd deze eventueel wat fijner en voeg deze toe aan de uien. Doe ook de santen erbij en laat alles opkoken tot de olie boven komt.

Sambal serdadoe
10 rode Spaanse pepers
2 uien
2 el ketjap
2 el olie
zout

Bereiding
Snijd de pepers en de uien heel fijn, bak deze in de olie tot een smeuïg geheel. Doe dit in een schaal en giet er wat ketjap over